Urlop wypoczynkowy i ekwiwalent za niewykorzystany urlop

Prawo do urlopu wypoczynkowego

Prawo pracownika do płatnego  urlopu wypoczynkowego jest jego prawem osobistym, niezbywalnym i należy do podstawowych uprawnień.  Prawo to przysługuje osobom zatrudnionym na  podstawie umowy o pracę, mianowania, powołania, wyboru lub spółdzielczej umowy o pracę. Pracownik w roku kalendarzowym, w którym podejmuje pracę po raz pierwszy w życiu, nabywa prawo  do urlopu wypoczynkowego po każdym miesiącu pracy, a prawo do kolejnych urlopów nabywa z dniem 1 stycznia każdego roku kalendarzowego. Prawo do urlopu wypoczynkowego nie podlega dziedziczeniu. W przypadku śmierci pracownika przekształca się w roszczenie majątkowe – ekwiwalent za niewykorzystany urlop, który podlega dziedziczeniu. 

Wymiar urlopu wynosi:

1) 20 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat;

2) 26 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.

Wymiar urlopu dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika; niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę do pełnego dnia. Do okresu zatrudnienia, od którego zależy prawo do urlopu i wymiar urlopu, wlicza się okresy poprzedniego zatrudnienia, bez względu na przerwy w zatrudnieniu oraz sposób ustania stosunku pracy.

Do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się z tytułu ukończenia:

1) zasadniczej lub innej równorzędnej szkoły zawodowej – przewidziany

programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 3 lata,

2) średniej szkoły zawodowej – przewidziany programem nauczania czas trwania

nauki, nie więcej jednak niż 5 lat,

3) średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych)

szkół zawodowych – 5 lat,

4) średniej szkoły ogólnokształcącej – 4 lata,

5) szkoły policealnej – 6 lat,

6) szkoły wyższej – 8 lat.

Okresy nauki, o których mowa w pkt 1–6, nie podlegają sumowaniu. Jeżeli pracownik pobierał naukę w czasie zatrudnienia, do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się bądź okres zatrudnienia, w którym była pobierana nauka, bądź okres nauki, zależnie od tego, co jest korzystniejsze dla pracownika.

Obniżenie wymiaru urlopu

Okres pracy od którego zależy nabycie prawa do urlopu nie musi być czasem rzeczywistego wykonywania pracy. Okres przestoju czy też  przebywania np. na zwolnieniu chorobowym lub urlopie szkoleniowym nie zmniejsza wymiaru urlopu.  Natomiast niektóre okresy przerwy w pracy, jeżeli trwają co najmniej 1 miesiąc, obniżają wymiar urlopu. Kodeks pracy zawiera katalog zamknięty takich przerw, co oznacza, że wszelkie inne przerwy w pracy nie wpływają na obniżenie wymiaru urlopu. I tak wymiar urlopu ulega obniżeniu, jeżeli pracownik powraca do pracy u dotychczasowego pracodawcy w ciągu roku kalendarzowego  po trwającym co najmniej 1 miesiąc okresie:

1) urlopu bezpłatnego;

2) urlopu wychowawczego;

3) odbywania zasadniczej służby wojskowej lub jej form zastępczych, okresowej

służby wojskowej, przeszkolenia wojskowego albo ćwiczeń wojskowych;

4) tymczasowego aresztowania;

5) odbywania kary pozbawienia wolności;

6) nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy.

Pracodawca ma obowiązek udzielić urlopu  w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik nabył do niego prawo.

Ekwiwalent za niewykorzystany urlop

W przypadku niewykorzystania urlopu wypoczynkowego z uwagi na rozwiązanie stosunku pracy, pracownikowi przysługuje ekwiwalent za niewykorzystany urlop, który powinien zostać zapłacony w dniu ustania stosunku pracy  (postanowienie SN z 5.12.1996 r., sygn. akt: I PKN 34/96). W razie opóźnienia pracownikowi przysługuje prawo żądania odsetek z tytułu zwłoki . W dniu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy rozpoczyna się również bieg okresu przedawnienia roszczenia o ekwiwalent pieniężny za wykorzystane w naturze, a nieprzedawnione urlopy  (wyrok SN z 29.03.2001 r., sygn. akt: I PKN 336/00). Roszczenie to ulega przedawnieniu z upływem trzech lat od dnia wymagalności (uchwała pełnego składu Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 21.11.1975 r., sygn. akt: V PZP 5/75).

Urlop osób pracujących na podstawie umów cywilnoprawnych

Osobom wykonującym pracę na podstawie umów cywilnoprawnych  np. zlecenia,  przepisy nie przyznają prawa do urlopu wypoczynkowego.  Jednakże w umowie cywilnoprawnej  można zastrzec, że przyjmujący zlecenie będzie miał prawo do urlopu bezpłatnego bądź płatnego.

www.radca-poznan.eu

 

Wykreślenie wierzyciela z KRS a hipoteka

Zdarza się, że wierzyciel, na którego rzecz ustanowiono hipotekę zostaje wykreślony z rejestru, zaś hipoteka na skutek braku zapłaty długu cały czas widnieje w księdze wieczystej.  W sytuacji gdy dłużnik nie zna następców prawnych wierzyciela, spełnienie przez niego świadczenia  jest bardzo utrudnione. Jeżeli jednak  nie zapłaci długu, nieruchomość cały czas będzie obciążona. Sposobem na  wykreślenie hipoteki  w sytuacji braku wierzyciela i informacji o jego następcach prawnych jest zgodnie z art. 99 ustawy o księgach wieczystych i hipotece złożenie świadczenia do depozytu sądowego połączone z zrzeczeniem się  uprawnienia do odebrania go z powrotem. Z takim wnioskiem należy się udać do sądu rejonowego właściwego według miejsca położenia nieruchomości.

Opłata sądowa wynosi 100 zł.

Prawomocne postanowienie wyrażające zgodę na złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego z dowodem wpłaty zabezpieczonej kwoty do depozytu sądowego ze zrzeczeniem się odebrania jej z powrotem stanowi podstawę do wykreślenia hipoteki z księgi wieczystej.

www.radca-poznan.eu

Zezwolenie na zawarcie związku małżeńskiego przez osobę chorą psychicznie albo niedorozwiniętą umysłowo

Kodeks Rodzinny jako przeszkodę w zawarciu związku małżeńskiego wskazuje chorobę psychiczną albo niedorozwój umysłowy przyszłego małżonka. Jednakże jest możliwe uzyskanie zgody sądu na zawarcie małżeństwa, jeżeli stan zdrowia lub umysłu takiej osoby nie zagraża małżeństwu ani zdrowiu przyszłego potomstwa. Osoba taka nie może być jednak ubezwłasnowolniona całkowicie.

Podkreślić należy, że duża część chorób psychicznych przy odpowiednim leczeniu  nie  stanowi  zagrożenia ani dla funkcjonowania małżeństwa ani dla zdrowia przyszłych dzieci.  Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29.12.1978r. II CR 475/78 wskazał, że „[…] pojęcie „zagrożenie zdrowia przyszłego potomstwa” należy pojmować w tym sensie, że dotyczy ono nie tylko kwestii możliwości przekazania choroby psychicznej ewentualnemu potomstwu, ale także zagadnienia, czy stan psychiczny określonej osoby nie wyłącza prawidłowego, zgodnego z przyjętymi zasadami wychowania dzieci i w ogóle wykonywania władzy rodzicielskiej.”.

Wniosek składa do sądu rodzinnego – sądu rejonowego  wg miejsca zamieszkania wnioskodawcy.  Taki wniosek należy złożyć przed zawarciem małżeństwa, jednakże istnieją także stanowiska opowiadające się za dopuszczalnością udzielenia takiej zgody ex post (po ceremonii ślubnej). Zdarza się bowiem, że choroba przez długi okres czasu przebiega w sposób niezauważalny dla otoczenia, a związane z chorobą okoliczności ujawniają się  dopiero po zawarciu małżeństwa.

Wnioskodawcą może być wyłącznie osoba dotknięta chorobą psychiczną albo niedorozwojem umysłowym, która domaga się zezwolenia na zawarcie małżeństwa. Wniosek złożony przez jakąkolwiek inną osobę podlega oddaleniu jako złożony przez osobę nieuprawnioną.

Opłata sądowa wynosi 100 zł.

W postępowaniu nieprocesowym  o udzielenie zgody na zawarcie małżeństwa  sąd wysłuchuje wnioskodawcę i osobę, z którą wnioskodawca chce zawrzeć małżeństwo. Sąd zaciąga opinii biegłego lekarza, w miarę możliwości psychiatry, nadto  może być przeprowadzony wywiad środowiskowy. W postanowieniu o udzieleniu zezwolenia wymienia się wnioskodawcę oraz osobę, z którą małżeństwo ma być zawarte. Niedopuszczalne jest zezwolenie blankietowe – na zawarcie małżeństwa z dowolną osobą.

www.radca-poznan.eu