ZACHOWEK

Roszczenie o zapłatę zachowku powstaje, gdy uprawniony nie otrzymał go w innej postaci niż powołanie do spadku. Nadto uprawnieni do zachowku mogą być także spadkobiercy dochodzący do dziedziczenia, jeżeli ich udział w spadku nie pokrywa należnego im zachowku.

Zgodnie z art. 991 par. 1 kodeksu cywilnego (zwanego dalej k.c.) uprawnieni do zachowku są:
– małżonek
– zstępni ( np. dzieci spadkodawcy)
– rodzice spadkodawcy
Warunkiem prawa do zachowku w przypadku wyżej wskazanych osób jest to, aby były one uprawnione do dziedziczenia z ustawy. Zgodnie z art. 931 par. 1 k.c. dziecko dziedziczy z ustawy po zmarłym rodzicu, zatem należy mu się zachowek.

Nie są uprawnione do zachowku:
– osoby uznane za niegodnych,
– osoby, które zrzekły się dziedziczenia,
-osoby wydziedziczone przez spadkodawcę,
– małżonek, który został wyłączony od dziedziczenia w trybie art. 940 k.c.

Wysokość zachowku
Zachowek odpowiada wartości połowy lub dwóch trzecich udziału spadkowego, który przypadłby uprawnionemu przy dziedziczeniu ustawowym. Prawo do dwóch trzecich udziału spadkowego mają tylko osoby małoletnie lub trwale niezdolne do pracy.
Obliczając wysokość zachowku ustalamy czystą wartość spadku tj. od aktywów odejmujemy długi spadkowe. Nie uwzględniamy jednak zapisów i poleceń, choć stanowią one długi spadkowe. Do spadku doliczamy także darowizny, ale nie wszystkie. Nie doliczamy do spadku:
– drobnych darowizn zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych,
– darowizn dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku
– darowizn na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku
– darowizn dokonanych przed zawarciem małżeństwa, jeżeli zachowek obliczany jest dla małżonka
– jeżeli zachowek obliczany jest dla zstępnego, nie uwzględniamy darowizn uczynionych przez spadkodawcę w czasie, kiedy nie miał zstępnych. Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy darowizna została uczyniona na mniej niż trzysta dni przed urodzeniem się zstępnego.

Przykład 1: Po spadkodawcy spadek odziedziczyło dwóch pełnoletnich synów A i B, jeden z nich tj. B otrzymał za życia spadkodawcy darowiznę o wartości 100.000zł. W spadku nie pozostały żadne wartościowe przedmioty. W tej sytuacji A ma prawo żądać zachowku od B. Do spadku należy zaliczyć wartość dokonanej darowizny w wysokości tj. 100.000zł. A ma prawo żądać od B kwoty 25.000zł ( ¼ z kwoty 100.000zł).

Przykład 2: Spadkodawca miał dwóch pełnoletnich synów A i B oraz żonę, zostawił testament, w którym do spadku powołał tylko syna A. Za życia dokonał darowizny domu o wartości 300.000zł na rzecz syna A. W spadku pozostał drugi dom o wartości 600.000zł. W tej sytuacji prawo do zachowku ma B oraz żona spadkodawcy. Ponieważ zgodnie z art. 991 par. 1 k.c. udział każdego ze spadkobierców, gdyby dziedziczyli z ustawy wynosiłby 1/3. Zachowek zaś wynosi ½ tego co by otrzymali w spadku, należny zachowek to 1/6 wartości spadku. Wartość spadku wynosi 900.000zł ( 600.000+ 300.000 – zaliczamy darowiznę na rzecz A). Zachowek B i żony spadkodawcy wynosi po 150.000zł ( tj. 1/6 kwoty 900.000).

Zaliczanie darowizn na poczet należnego zachowku
Na należny zachowek zalicza się zapis windykacyjny oraz darowiznę dokonaną przez spadkodawcę na rzecz uprawnionego do zachowku.

Przykład: Spadkodawca miał syna A i B, do spadku powołał tylko B. Za życia podarował B samochód o wartości 50.000zł. Spadek stanowi dom o wartości 300.000zł, doliczmy na potrzeby zachowku wartość darowizny w kwocie 50.000zł. Zatem na potrzeby zachowku substrat spadku wynosi 350.000zł. B dziedziczyłby z ustawy spadek o wartości 175.000zł, ale zachowek wynosi ½ tej kwoty, co stanowi 87.500zł. Teraz należy zaliczyć na poczet zachowku darowiznę dokonaną na rzecz B w kwocie 50.000zł. Zatem B ma roszczenie do A o zachowek w kwocie 37.500zł ( 87.500zł – 50.000zł).

Przedawnienie roszczenia o zachowek
Roszczenie uprawnionego z tytułu zachowku przedawnia się z upływem lat pięciu od ogłoszenia testamentu. Roszczenie przeciwko osobie obowiązanej do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanych od spadkodawcy zapisu windykacyjnego lub darowizny przedawnia się z upływem lat pięciu od otwarcia spadku.

www.radca-poznan.eu

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracodawcy

Pracownik ma prawo rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia, jeżeli pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika ( art. 55 § 11 Kodeksu Pracy). Jako klasyczny przykład ciężkiego naruszenia obowiązków przez pracodawcę uznawane jest niepłacenie wynagrodzenia. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w wyroku z dnia 4 kwietnia 2000 r. I PKN 516/99 „Pracodawca, który nie wypłaca w terminie całości wynagrodzenia, ciężko narusza swój podstawowy obowiązek z winy umyślnej, choćby z przyczyn niezawinionych nie uzyskał środków finansowych na wynagrodzenia. Obowiązek wypłaty wynagrodzenia obciąża bowiem ryzyko pracodawcy. Pracodawca odpowiada więc nie tylko na zasadzie winy, ale także na zasadzie ryzyka. (Por. też wyrok SN z dnia 24 października 2013 r. II PK 25/13 oraz L. Florek: Prawo pracy, Warszawa 2010, s. 133).
Termin rozwiązania umowy
Pracownik może rozwiązać umowę ze skutkiem natychmiastowym w ciągu miesiąca od dowiedzenia się przez niego przyczynie, która uzasadnia taki tryb rozwiązania umowy. W przypadku wielokrotnego naruszenia podstawowego obowiązku pracodawcy np. w postaci niewypłacania wynagrodzenia, termin 1 miesiąca powinien być liczony od momentu dowiedzenia się o tym przez pracownika. Termin ten jest zachowany, gdy pracownik składa oświadczenie o rozwiązaniu umowy w ciągu miesiąca od dnia ostatniego naruszenia obowiązku przez pracodawcę (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 8 sierpnia 2006 r., I PK 54/06).
Co powinno zawierać oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę?
Oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia wymaga formy pisemnej. Należy podać dokładnie przyczynę rozwiązania umowy.
Przykład: „Na podstawie art. 55 § 11 Kodeksu Pracy rozwiązuję z dniem 02.09.2014r. umowę o pracę zawartą w dniu 01.08.2014r. bez zachowania terminu wypowiedzenia. Przyczyną rozwiązania umowy o pracę jest ciężkie naruszenie przez pracodawcę podstawowego obowiązku wobec pracownika tj. niewypłacenia w terminie wynagrodzenia za pracę za miesiąc sierpień 2014r.”
Prawo do odszkodowania
Pracownikowi, który rozwiązał umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracodawcy przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia, a jeżeli umowa o pracę została zawarta na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy – w wysokości wynagrodzenia za okres 2 tygodni.
Przykład: Pracownik jest zatrudniony u pracodawcy 4 lata na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony i otrzymuje wynagrodzenie w kwocie 3000zł brutto, pracownik rozwiązał w trybie natychmiastowym umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracodawcy, w tej sytuacji ma on prawo do odszkodowania w wysokości 9000zł brutto, gdyż okres wypowiedzenia wynosiłby 3 miesiące.

www.radca-poznan.eu